पंचायत पंचांग -- एप्रिल


या महिन्यात बैठकीसाठी उपयुक्त तारखा-
5 एप्रिल – राष्ट्रीय सागरी संपत्ती दिन, 7 एप्रिल – जागतिक आरोग्य दिन, 10 एप्रिल- डॉ. पंजाबराव देशमुख पुण्यतिथी, 14 एप्रिल – भारतरत्न डॉ. बाबासाहेत आंबेडकर जयंती समता दिन, 20 एप्रिल- वसुंधरा दिन, 30 एप्रिल- समता पंधरवडा समारोप (14 – 30 एप्रिल) महिला ग्रामसभा

·         चालू आर्थिक वर्षातील ग्राम पंचायत कराची मागणी ठरावाने कायम करणे.
·         अंदाजपत्रकात तरतूद केलेल्या कामाला प्रशासकीय मान्यता देणे.

-          जाहिर केलेल्या लिलावास मान्यता घेणे.
उदाहरणादाखल ठराव :
ग्रामपंचायतीच्या सर्व्हे नं. 120  मधील 1/2  एकर आंब्याच्या बागातील आंबाफळाचे लिलाव रितसर पध्दत अवलंबून केलेली आहे. 'अबकयाने ते 20,000 रुपयास घेण्याचे ठरविले आहे.  ते मंजूरी देताच रक्कम ग्रामपंचायतीकडे भरणार आहेत त्यास ही मासिक सभा मान्यता देत आहे.
ठराव सर्वानुमते मंजूर.  सूचक  कनप, अनुमोदक  रासप.

·         मागणी वर्षात नवीन बांधलेल्या घरांच्या नोंदी घेणेबाबत.
·         ठेवी, रोखे, बचतपत्रे इ. ुंतवणुकीचा आढावा व्याजाची माहिती घेणे.
·         मत्सबीजाची मागणी करणे.
·         ब्लिचिंग पावडर खरेदी, पाणी पुरवठा करणाऱ्या योजनांच्या दुरुस्तीची मोहीम आखणे.
·         पाण्याचे अंदाजपत्रक अवलोकनी घेऊन पीक आराखडा तयार करणे.
·         बियाणे बदलणेबाबत शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करणेबी-बियाणे बद्दल नवीन सुधारित जाती यावर चर्चा करणे, बियांणांची मागणी नोंदविणे.
·         झाडांना पाणी देणे झाडे लावण्यासाठी नवीन शेतकरी यादी तयार करणे.
·         पंचायत समितीकडे खरीप हंगामाकरीता खते, बियाणे, किटकनाशके, सुधारित औजारे, फळझाडांच्या रोपांची मागणी करणे.
·         खुरपणीच्या कामाचा तसेच रोगराईचा आढावा घेणे.

-   ग्रामपंचायतीने काढलेल्या जिल्हा ग्रामविकास निधी कर्जाचा आढावा घेणे.
उदाहरणादाखल ठराव :
  ग्रामपंचायतीने टॅक्टरसाठी 3 लाख रुपये कर्ज घेतले होते.  गतवर्षीपर्यंत 1.20 लाख रुपयांची परतफेड केलेली आहे.  चार वर्षात राहिलेले 1.80 लाख रुपये परतफेड करणेचे आहे.  या वर्षाची मागणी रुपये 50,000 ची आहे.  जिल्हा परिषदेने पाठविलेली माहिती बरोबर असून या वर्षाची मागणी जिल्हा परिषदेकडे भरण्यास ही सभा मान्यता देत आहे.
ठराव सर्वानुमते मंजूर.  सूचक - कनप, अनुमोदक  रासप.

·         ग्रामसेवक / ग्रामविकास अधिकारी यांच्याकडे पाणी पुरवठा निधीकडील रु. 150/- चे आत ग्राम निधीकडील रु. 50/- चे हात शिल्लक ठेवणेबाबत ठराव करणे.
·         ज्या ग्रामपंचायतीकडे वसूली क्लार्क आहेत त्यांनी ग्रामपंचायत ठराव घेऊन वसूली अधिकार देणेबाबत ठरावाने कार्यवाही करणे जामिन कदबा करुन घेणे.
·         मागील वर्षाचा प्रशासन अहवाल सादर करणे.
·         चालू वर्षाच्या वीस कलमी कार्यक्रमाची अंमलबजावणीची  रुपरेषा ठराविणे.

-          1 मे महाराष्ट्र दिन, कामगार दिन, साजरा करण्याचे नियोजन करणे.
उदाहरणादाखल ठराव :
1 मे हा दिन महाराष्ट्र दिन म्हणून साजरा करण्याचे आहे.  या दिवशी झेंडावंदनानंतर  हागणदारी मुक्त गाव करण्यासाठी परिश्रम घेतलेल्या कार्यकर्त्यांचा  सत्कार करण्याचे ठरविले आहे.  यासाठी रु. 500/- पर्यंत खर्च येणार आहे.  प्रस्तावित कार्यक्रम घेण्यास 500/- रु. च्या खर्चास ही सभा मान्यता देत आहे.
ठराव सर्वानुमते मंजूर.  सूचक - कनप, अनुमोदक  रासप.

·         पाणलोट विकासात गावाचे योगदान ठरविणे महात्मा फुले जलभूमी संधारण अभियान राबविणे.
·         विविध शासकीय योजनांची माहिती देणे प्रचार करणे.
·         जलस्वराज्य / आपलं पाणी / स्वजलधारा योजनांची माहिती घेणे. 
·         मागील वर्षी अपूर्ण हाती घेतलेल्या विकास कामाच्या प्रगतीचा आढावा घेणे, (वित्त आयोग, जवाहर ग्राम समृध्दी, घरकुले, वैधानिक विकास मंडळ इ.)
·         ग्रामपंचायत नं. 25, 26 27 प्रमाणे सर्व मालमत्तेची तपासणी करणे, तसेच विविध फंडातून पूर्ण झालेल्या कामाच्या नोंदी संबंधित रजिस्टरवर घेणे.
·         नमूना नं. 8, 9, पूर्ण करुन खातेदारांना कर मागणी बील देणे.
·         डेडस्टॉक साठा नोंदवहीतील साहित्याची पडताळणी करणे.
·         6 ते 14 वर्षे वयोगटातील मुलांचे सर्वेक्षण शाळेत पटनोंदणी करणे.
·         कुटुंब कल्याण सर्व्हे करुन घेणे.
·         गावात स्थापना केलेल्या बचत गटांचा आढावा घेणे. 



डॉ. भारत भुषण, पर्यावरण व विकास केंद्र, यशवंतराव चव्हाण विकास प्रशासन प्रबोधिनी, पुणे

डॉ. मल्लीनाथ कलशेट्टी, भाप्रसे, महाराष्ट्र शासन

पंचायत पंचांग -- मे

या महिन्यात बैठकीसाठी उपयुक्त तारखा-
1 मे – ग्रामसभा, महाराष्ट्र व कामगार दिन, हिवताप नियंत्रण सप्ताह 1 ते 7 मे; 8 मे- जागतिक रेडक्रॉस दिन, रविंद्रनाथ टागोर जयंती; 9 मे- कर्मवरी भाऊराव पाटील, स्मृति दिन; 11 मे- राष्ट्रीय तंत्रज्ञान दिन; 12 मे- जागतिक परिचारिका दिन; 13 मे- सैनिक दिन; 15 मे- जलजन्य साथरोग मोहिम 15 मे ते 15 जून; 17 मे- दूरसंचार दिन; 20 मे- पशूसंवर्धन दिन; 21 मे- दहशतवाद व हिंसाचार विरोधी दिन; 24 मे- राष्ट्रीय फूल दिन; 27 मे- पंडित जवाहरलाल नेहरू स्मृति दिन; 28 मे – स्वातंत्र्यवीर सावरकर जयंती.

·         ग्रामसभेपुढील विषयावर मासिक सभेत चर्चा करणे.
·         पिण्याच्या पाण्याच्या सार्वजनिक विहिरी, तळयातील गाळ काढण्याच्या कामास आर्थिक खर्चास मंजूरी देणे.

-          अंगणवाडी, प्राथमिक शाळा, सार्वनिक इमारतींची पावसाळयापूर्वी किरकोळ दुरुस्तीस्तव खर्चास मंजूरी ठराव देणे.
उदाहरणदाखल ठराव :
गावातील अंगणवाडी कं. 111 च्या इमारतीची किरकोळ दुरुस्ती करणे आवश्यक असल्याने बांधकाम विभाग पंचायत समितीने  रु. 11,000/- चे अंदाजपत्रक तयार केले आहे. यास प्रशासकीय मान्यता देण्यात येत आहे सदरचा खर्च ग्रामनिधीतून महिला बालकल्याण या लेखाशिर्षकातून करण्यास ही सभा मान्यता देत आहे.
ठराव सर्वानुमते मंजूर.  सूचक - कनप, अनुमोदक  रासप.

·         स्वर्ण जयंती ग्राम स्वयंरोजगार योजनेची माहिती देणे आढावा घेणे. 
·         ग्रामसभेमध्ये इंदिरा आवास घरकुल, जवाहर ग्राम समृध्दी योजनेमध्ये 77.5 टक्के 22.5 टक्के कामाची निवड, वैयक्तिक योजनेचे लाभार्थी, मूलभूत सुविधा स्वर्ण जयंती ग्राम स्वरोजगार योजनेतील लाभार्थी, बाजार गाळेचे लाभार्थी यांची निवड करणे, समाज कल्याण महिला बाल कल्याण योजनेसाठी लाभार्थी  निवडणे इ. विषय ठेवणे याबाबत चर्चा करणेत येऊन ग्रामसभेस शिफारस करणे.

-          वस्ती शाळांची गरज असल्यास प्रस्ताव तयार करणे.
उदाहरणदाखल ठराव :
रामराव नगर या वस्तीत 15 मुले 5 ते 10 वयोगटातील आहेत.  गावापासून ही वस्ती 3 कि.मी. अंतरावर आहे.  तरी रामराव नगर येथे वस्ती शाळा घेण्याबाबत प्रस्ताव जिल्हा परिषदकडे पाठविण्यास ही सभा मान्यता देत आहे.
ठराव सर्वानुमते मंजूर.  सूचक - कनप, अनुमोदक  रासप.

·         गाव तेथे खोडा मिळणेबाबत ठराव करणे (नसल्यास).
·         ग्रामपंचायत सदस्यांच्या प्रशिक्षणाबाबतचा आढावा घेणे.
·         वृक्षारोपण कार्यक्रमाचे नियोजन कार्यवाहीचे स्वरुप ठरविणे.
·         पेंडिंग ऑडिट नोट प्रलंबीत शक पूर्तता करणे.
·         आवश्यकतेनुसार लागणारे टी.सी.एल. खरेदी करुन ठेवणे.
·         मागील वर्षाचा प्रशासन अहवाल विकास कामाचा जमाखर्च ग्रामसभेपुढे ठेवणे.
·         पर्यावरण ग्रामीण विकास यांचा प्राध्यान्याने विचार करणे विकास आराखडा बनविणे.
·         झाडे लावणेसाठी जागेची निवड करुन नियोजन करणे.
·         पर्यावरण दिवस साजरा करण्याबाबत नियोजन करणे वृक्षरोपण कार्यक्रमाचे आयोजन करणे.
·         फळबागा लागवडीसाठी लाभार्थींची निवड शिफारस करणे.
·         परिसर स्वच्छतेबाबत जनजागृती कार्यक्रम आखणे.
·         रासायनिक खते, बियाणे, औषधे या कृषिनिविष्ठा परवानाधारक दुकानांच्या तपासणीचा आढावा घेणे, नमूने काढून विश्लेषणासाठी पाठविणेबाबत पंचायत समितीला कळविणे निविष्ठा आढावा घेणे.
·         खरिपाचे नियोजन करणे, शेतकरी मेळावे, चर्चा सत्राचे आयोजन करणे.
·         कंपोस्ट गांडूळखत तंत्रज्ञानाची माहिती देणे.
·         एड़स जनजागृतीबाबत कार्यक्रम हाती घेणे.
·         लसीकरणाचा आढावा घेणे.
·         पूरनियंत्रणाचा आढावा घेणे नावाडयांची यादी करणे.
·         पाणी शुध्दीकरण वैद्यकीय अधिकारी यांनी दिलेल्या लाल - हिरव्या कार्डांचा आढावा घेणे.
·         खातेदारांना जमा-खर्चाची माहिती देणे.
·         जनावराच्या लसीची मागणी लसीकरण करुन घेणे.

·         स्वच्छता, पाणी जलसंधारण या क्षेत्रातील अनुभवी व्यक्तींची निम्न व्यावसायिक म्हणून निवड करणे त्यांना कामाची संधी उपलब्ध करुन देणे. 


डॉ. भारत भुषण, पर्यावरण व विकास केंद्र, यशवंतराव चव्हाण विकास प्रशासन प्रबोधिनी, पुणे

डॉ. मल्लीनाथ कलशेट्टी, भाप्रसे, महाराष्ट्र शासन